Het historische hart van de Voerstreek

Verscholen in het glooiende landschap van de Voerstreek ligt ‘s-Gravenvoeren, een charmant dorp dat als een sieraad langs het riviertje de Voer pronkt. Dit pittoreske dorpje, in het Frans Fouron-le-Comte genoemd, vormt het kloppende hart van de faciliteitengemeente Voeren en heeft een rijke geschiedenis die tot de 11de eeuw teruggaat, net zoals het kasteeldomein Altenbroek, waar Molenhoeve zich bevindt.

Een lintdorp langs de Voer

© Allwrite/Toerisme Limburg

‘s-Gravenvoeren ligt in de Belgische provincie Limburg, als een lintdorp gedrapeerd langs de Voer. Tot de gemeentelijke herindeling in 1977 was het een zelfstandige gemeente, en nog steeds ademt het dorp een zekere zelfstandigheid uit. Misschien omdat het ooit het bestuurlijk centrum was van het middeleeuwse graafschap Dalhem – dat in zijn begindagen zelfs ‘Voeren’ heette.

Wist-je-datje: Een lintdorp is een langgerekt dorp dat zich langzaam heeft ontvouwen rond een belangrijk element in de regio. De huizen vormen er een aaneengesloten lint van bebouwing, typisch voor dorpen die zich langs waterlopen, wegen of dijken hebben ontwikkeld.

Later passeerde het dorp nog enkele hoofdstukken uit de Europese geschiedenis; bij de Franse annexatie in 1795 werd het ingelijfd bij het departement Ourthe, om daarna over te gaan in Nederlands en vervolgens Belgisch bestuur. Pas in 1962, bij het vastleggen van de taalgrens, kwam het officieel in Limburg terecht.

De cijfers van Vandermaelen

Cartograaf en geograaf Philippe Vandermaelen noteerde bij de Belgische onafhankelijkheid keurig wat er zoal te vinden was in ‘s-Gravenvoeren: 170 woningen, 1238 inwoners, een kerk, zes molens, twee brouwerijen, twee distilleerderijen en een school. Voeg daar nog een zesjarige gewasrotatie en relatief degelijke wegen met steenslag aan toe, en je hebt een welvarend dorp in een negentiende-eeuwse context. Geen slechte score, toch?

Molenhoeve en het kasteel Altenbroek

De geschiedenis wordt tastbaar zodra je het domein van Molenhoeve betreedt. Deze voormalige watermolen – ooit klotsend aangedreven door de Noor – maakte deel uit van het kasteeldomein Altenbroek, een plek waar graven, ridders en latere landheren hun toevlucht zochten.

Doorheen de eeuwen wisselde het domein van eigenaar: van de families Melcops en Holset, tot aan Jan de Berghe en zelfs de eerste gouverneur van Limburg, baron Louis de Schiervel. Het kasteel zelf is flink verbouwd sinds de 18e eeuw, maar de charme bleef. Let vooral op de noordvleugel: een robuuste bergerie, gebouwd als schaapsstal. 

Wist-je-datje: De naam ‘Altenbroek’ verwijst naar het moerassige karakter van het land – ‘broek’ betekent ‘drassige grond’.

Van korenmolen tot vakantieverblijf

De Molenhoeve fungeerde een lange tijd als korenmolen, tot het waterrad in 1887 definitief tot stilstand kwam. De molen werd omgebouwd tot woonhuis en kreeg in 1927 een nieuwe bestemming toen de familie Born er hun landbouwbedrijf startte.

In 1990 namen Guy Born en Albine Halleux het voortouw in een nieuwe richting: de stallen werden omgetoverd tot vakantiewoningen. Molenhoeve werd een vakantieplek met karakter en een referentie in de streek! Sinds 2021 zorgen Cindy Born en haar partner Ron Schoukens voor een eigentijdse toets. Met een grondige renovatie en de oprichting van een charmante B&B blazen ze het domein nieuw leven in – zonder de ziel van het verleden te verliezen.

Voerens volksgeloof

Nog zo’n bijzonder hoofdstuk: de Nagelboom van ‘s-Gravenvoeren. Deze oude paardenkastanje was niet zomaar een boom, maar een volksgeneeskundig altaar. Wie tandpijn had, wreef een spijker over de zere plek en klopte die vervolgens in de boom. Zo zou de pijn overgaan naar het hout.

Wist-je-datje: De boom nam in 2015 deel aan de verkiezing voor Europese Boom van het Jaar – een soort Eurovisie, maar dan voor flora. Helaas overleed de boom in 2018. Alleen de stam blijft vandaag nog overeind als stille getuige van een magisch geloof.

Een hub voor alles Voerens

Wie de streek écht wil doorgronden, start best bij het Bezoekerscentrum Voerstreek in het hart van ‘s-Gravenvoeren. Je vindt er niet alleen toeristische info en streekproducten, maar ook een permanente tentoonstelling over de fauna, flora, geschiedenis, geologie én archeologie van de Voerstreek. Ideaal als vertrekpunt voor wandelingen, fietstochten of gewoon een namiddag cultuur opsnuiven.

In al zijn chronologie

• 1601: Domein Altenbroek is het zomerverblijf van adellijke families uit Dalhem en Hoensbroek. Molenhoeve maalt graan voor het hele domein.
  
• 1887: De watermolen stopt ermee. De Molenhoeve wordt omgevormd tot woning.
  
• 1927: Guillaume Born, grootvader van Cindy, betrekt het Poorthuis en start een landbouwbedrijf.
  
• 1985: Guy en Albine schakelen om naar akkerbouw.
  
• 1991: Molenhoeve wordt officieel een vakantieverblijf.
• 2021: Cindy en Ron nemen over. Een grondige renovatie maakt van Molenhoeve een hedendaags vakantiedomein met B&B. 

xxx

‘s-Gravenvoeren is meer dan alleen het dorpje waar Molenhoeve ligt – het is een levend geschiedenisboek waar verleden en heden harmonieus samenkomen. Of je nu komt voor zijn verleden, de natuur, of gewoon om te genieten van de Limburgse gastvrijheid, dit charmante dorp aan de Voer zal je zeker niet teleurstellen. En wie weet… misschien voel je het ook: dat tikje magie dat nog altijd door het dal waart.